Toezichthouder De Nederlandsche Bank N.V. (DNB) heeft de registratie-aanvraag van cryptobedrijf Coinbase goedgekeurd. Dit houdt onder meer in dat Coinbase niet meer illegaal is en het recht heeft gekregen Nederlandse klanten te bedienen.
Illegale activiteiten
Tot 21 september 2021 beschikte Coinbase niet over de wettelijk verplichte registratie, die ruim 2 jaar geleden verplicht is gesteld in de Wet tegen witwassen (Wwft). In de zomer van 2022 maakte Coinbase op haar website bekend dat zij zich al had neergelegd bij de Nederlandse eisen op het gebied van fraude-bestrijding en deze voor Nederlandse klanten zou invoeren.
De registratie staat in contrast met de gang van zaken rond Binance, de grootste cryptobeurs ter wereld. Net als Coinbase was Binance gedurende ruim 2 jaar in overtreding van de Anti-witwaswet. Het bedienen van Nederlandse klanten zonder registratie is een economisch misdrijf, strafbaar gesteld in de Wet economische delicten. Uiteindelijk heeft DNB een harde tik uitgedeeld en een boete van € 3.325.000 opgelegd aan Binance. Coinbase heeft in feite dezelfde regels overtreden, maar geen boete gekregen.
Rechtszaken tegen Coinbase
Bij ons kantoor lopen momenteel voor meer dan € 1.000.000 aan claims tegen Coinbase wegens witwassen/bankieren voor boilerrooms. De betreffende boilerrooms zijn criminele organisaties die juridisch gezien niet bestaan en geld aftroggelen voor nepbeleggingen. Omdat deze spookbedrijven geen normale bankrekening kunnen openen, laten ze het betalingsverkeer lopen via cryptobedrijven. Coinbase is niet de enige partij die als witwasplatform wordt ingezet, ook cryptobroker Crypto.com uit Malta faciliteert deze scams (voor ruim € 1.300.000) en ook Coinmetro uit Estland doet mee (ruim € 500.000).
Zijn cryptobedrijven aansprakelijk bij fraude?
Er bestaat op dit moment nog geen rechtspraak over de zorgplicht van cryptobedrijven bij fraude en witwassen. Wij gaan deze zaken wel aan de rechter voorleggen. Feit is dat het bij beleggingsfraude niet gaat om alleen maar witwassen, een delict zonder directe slachtoffers; het gaat om fraudezaken met hoge schades, waarbij de cryptobroker als bank voor de criminele organisatie functioneert zonder in te grijpen, terwijl de Wwft nu juist een verbod stelt op activiteiten van de betreffende brokers in Nederland. Als de goedgekeurde registratie-aanvraag van Coinbase iets duidelijk maakt, is het wel dat Coinbase tot de registratie-datum in strijd met de wet handelde door actief te zijn op de Nederlandse markt. Het overtreden van een formele wet geldt als onrechtmatige daad. Het onrechtmatige handelen in de lopende schadegevallen wordt niet met terugwerkende kracht gerepareerd door de registratie, en in het geval van Coinbase gaat het tot nu toe om gevallen van voor de zomer van 2022, toen Coinbase de nieuwe fraudebestrijdende regels nog niet had ingevoerd. Het is te hopen dat de maatregelen werken en dat er geen nieuwe fraudezaken bijkomen waarbij de buit via het Coinbase-platform loopt. In de komende rechtszaken zal het niet alleen gaan over de overtreding van het wettelijke verbod zelf, maar waarschijnlijk ook over de vraag waarom Coinbase de controles niet veel eerder heeft ingevoerd. Op die manier kan duidelijk worden of cryptobedrijven zorgplicht hebben voor hun klanten die te vergelijken is met banken, die al veel langer transacties moeten monitoren en melding moeten maken van ongebruikelijke transacties bij de fraudebestrijders van de Financial Intelligence Unit (FIU). Bovendien kan bij de beoordeling door de rechter nog meespelen dat opvallend veel wordt witgewassen via de illegale cryptobrokers zoals Coinbase en Crypto.com, maar ook via Kraken, Binance en Coinmetro, terwijl deze partijen allemaal geen registratie hebben en dus wegduiken voor toezichthouder DNB. De cryptobrokers die wel geregistreerd zijn vallen in positieve zin op: zij komen getalsmatig erg weinig voor in de aangiftes van beleggingsfraude waar cryptovaluta worden ingezet. Vaak zijn dat kleinere partijen met Nederland als thuismarkt, die 2 jaar geleden geen keus hadden en zich wel moesten registreren. Deze partijen hebben al veel eerder werk gemaakt van fraudepreventie en witwascontroles.
Marius Hupkes
