CRYPTOVALUTA
Ons kantoor is één van de weinige advocatenkantoren die zich bezig houdt met de schaduwzijde van cryptovaluta, zoals Bitcoin, Ethereum, Cardano, Ripple en Litecoin.
Wat zijn cryptovaluta?
Cryptovaluta kun je gebruiken om te beleggen – je hoopt dan op waardestijging – maar ze kunnen ook dienen als betaalmiddel, net als giraal geld dat van de ene naar de andere bankrekening gaat. Je koopt cryptovaluta door een rekening te openen bij een wallet, een soort bankrekening waar je meerdere soorten cryptovaluta aan kunt kopen. Die kun je met winst of verlies verkopen waarna je de tegenwaarde opneemt en terug laat storten op je bankrekening, maar je kunt de cryptovaluta ook doorstorten naar een andere wallet.
En hier kan het goed mis gaan. Wallets zijn een geliefd speeltje van criminelen. Wallets zijn heel internationaal en vaak heel makkelijk online te openen, ook met een valse identiteit. Cryptovaluta kunnen makkelijk worden weggesluisd en zijn dan niet meer terug te halen. Mensen die in cryptovaluta geloven roemen de transparantie van de “blockchain”, de achterliggende technologie waardoor je altijd zou moeten kunnen achterhalen hoe een transactie verloopt. Maar criminelen gebruiken deze technologie nu juist op een slimme manier om onder de radar te blijven. Zij verplaatsen cryptovaluta razendsnel naar een wallet in het buitenland, wisselen deze een paar keer om in andere cryptovaluta on verwarring te zaaien en justitie te misleiden, en wisselen gestolen cryptovaluta uiteindelijk gewoon om in echt geld. Als het zo ver is zijn alle sporen uitgewist. Zo transparant is de blockchain dus niet.
Cryptovaluta zijn dus erg geschikt om criminele buit wit te wassen, maar er is meer aan de hand. De beveiliging van wallets laat wel eens te wensen over. Een wallet kun je online openen en de accounts zijn soms slecht beveiligd (al heb je daar bij sommige wallets ook keuzes in). Criminelen kunnen ingewikkelde strategieën bedenken om mensen online te beroven waarbij de wallet wordt gebruikt om de buit te verduisteren.
Voorbeeld van een casus uit onze praktijk
Een man koopt voor € 3.000 cryptovaluta bij een buitenlandse wallet, die toevallig bovenaan staat in Google. Deze wallet is in werkelijkheid een onderdeel van een criminele organisatie. De man moet zich legitimeren en hij stuurt een Pdf met zijn paspoort. Zo kunnen de criminelen zijn identiteit misbruiken. De criminelen openen zonder problemen 4 andere wallets in verschillende landen op naam van de man. De mails worden afgevangen naar een op zijn naam geopend e-mailadres, dus hij weet helemaal niet dat deze wallets op zijn naam staan. Na een tijdje wil de man zijn cryptovaluta verkopen en de waarde opnemen. De criminelen vragen hem Anydesk te downloaden, zogenaamd om te helpen. Zij nemen daarmee de controle over van de bank- en spaarrekening van de man, waar € 200.000 spaargeld staat. Ze boeken dat geld weg als storting op de wallets die op zijn eigen naam staat. Met de stortingen worden bliksemsnel cryptovaluta aangekocht die worden weggeboekt naar andere rekeningen. Slechts één van de wallets heeft een goed werkend fraudedetectiesysteem, zij blokkeren de transacties. De rest van het geld wordt verplaatst naar wallets op de Marshall Islands, waar het ongrijpbaar is. Een voorbeeld van een geslaagde digitale bankroof, waarbij de wallets worden gebruikt voor het wegsluizen en witwassen van de buit.
Aanpak
Deze casus kun je als advocaat op verschillende manieren behandelen. Het heeft weinig zin de criminelen op te sporen; die zijn onvindbaar, ook voor de politie. Het is slimmer om te zoeken naar fouten van de wallets die zich hebben laten gebruiken. Het is bijvoorbeeld vreemd dat je met een gestolen paspoort en dus met een valse identiteit zomaar een account kunt openen. Bij een bank zou dat niet mogelijk zijn. Op deze grond kun je de wallet aansprakelijk stellen. Een andere invalshoek is het niet goed functioneren van fraudedetectie. Het is nogal vreemd dat een wallet eerst niet wordt gebruikt; dan opeens wordt er fors ingelegd en dat wordt meteen weg geboekt; een geval waarin de alarmbellen af moeten gaan en transacties moeten worden geblokkeerd en nader onderzocht, ter voorkoming van fraude.
Een specialistisch rechtsgebied
Fraude met cryptovaluta en wallets is een echte specialisatie van ons kantoor. Deze specialisatie valt niet onder een bepaald rechtsgebied. Feitelijk komen er allerlei rechtsgebieden die niets met elkaar te maken hebben bij elkaar, plus begrip van de technische kant. Om in Nederland te kunnen procederen tegen buitenlandse wallets, moet je bijvoorbeeld kennis hebben van consumentenrecht en internationale verdragen. Als het gaat om schending van zorgplicht, moet je kennis hebben van financieel recht en creatief zijn, omdat cryptovaluta een jong fenomeen zijn, waar de regels nog niet vastliggen.
Moet je beleggen in cryptovaluta?
We krijgen vaak de vraag wat we eigenlijk vinden van crypto’s. Tja, als advocatenkantoor zien we vooral de schaduwkant. Wees vooral kritisch en erg voorzichtig, zeker als je gebruik maakt van buitenlandse wallets. Kies een Nederlandse wallet, zoals Knaken. Gebruik altijd 2FA (dubbele beveiliging van je account), goede antivirus-software om niet gehackt te worden en realiseer je dat je niemand kunt aanspreken als jouw ”belegging” in cryptovaluta verdampt. En o ja, in het buitenland zijn wel eens complete wallets met een druk op de knop verdwenen. De klanten van deze wallets waren alles kwijt en van de oprichter van het bedrijf is al lang niets vernomen.