Er gaat veel mis bij beleggingen in CFD’s. Ons kantoor heeft de afgelopen jaren meer dan 60 zaken behandeld tegen buitenlandse aanbieders van CFD-beleggingen. De AFM en de Fraudehelpdesk waarschuwen voor onbetrouwbare aanbieders. Wat is nu precies het probleem met deze beleggingsproducten?

Wat is een CFD?

Veel onervaren beleggers die in “contracts for differences” stappen denken dat een CFD een soort aandeel is met een koper en een verkoper. De verkoper wil de CFD kennelijk verkopen op een soort beurs, zoals bij aandelen het geval is, en de broker ontvangt kennelijk een provisie voor deze transactie. Maar zo zit het niet in elkaar. Er is geen openbare beurs waar je CFD’s kunt kopen, er is geen verkoper die de CFD al had en kwijt wil, en een CFD is geen aandeel. Een CFD is een contract op een koers van een onderliggende waarde, welke waarde zelf niet wordt aangekocht. De aan de CFD gekoppelde waarde heeft wel een dagelijks veranderende koers. Denk bijvoorbeeld aan de dollarkoers, aan de prijs van een vat olie, of de waarde van een aandeel Tesla op de beurs van New York. De CFD kan worden geopend – waarmee je een contract sluit met een tegenpartij – en een CFD kan worden gesloten, waarmee een verplichting ontstaat af te rekenen over het waardeverschil. Als de CFD-belegger winst heeft op de “trade” moet deze winst dus worden uitbetaald door de tegenpartij bij het contract, die – dat kan niet anders – verlies maakt. Dat leidt tot de vraag: wie is de tegenpartij bij dit contract, als dit geen koper of verkoper op een openbare beurs is?

Wie is de contractuele tegenpartij bij een CFD?

CFD-brokers doen soms erg geheimzinnig over de vraag wie de tegenpartij is bij CFD’s. Het antwoord op die vraag is erg belangrijk. Immers: als uitstaande posities worden gesloten en er afgerekend moet worden, heeft de ene partij bij het contract winst en de andere verlies. Met andere woorden: als het de belegger is die winst maakt, moet er iemand anders zijn die verlies maakt. Stel dat deze wederpartij bij het CFD-contract een derde is die toevallig een tegengestelde visie had op de ontwikkeling van de onderliggende waarde, welke verwachting niet uitkomt, terwijl de CFD-broker deze partijen alleen maar bij elkaar heeft gebracht, dan is er niet zoveel aan de hand. Maar stel nu dat de wederpartij geen derde is, maar dat de CFD-broker zelf degene is met wie het contract wordt aangegaan, dan verandert dat de situatie. Ga maar na: als de belegger winst maakt, moet de broker dat uitbetalen en maakt de broker dus verlies, terwijl de broker ook de maker van het financiële product is; hij snijdt dan in eigen vlees als zijn klant winst verzilvert. En het omgekeerde geldt ook: als de belegger verliest, verdient de broker geld.  Er bestaat dan een tegenstrijdig belang tussen de belegger en de broker. Meer precies gezegd: de broker heeft er dan eerst belang bij de belegger geld te laten storten waarmee posities worden geopend, en later heeft de broker er belang bij de beleggingen te laten verdampen, zodat de belegger zijn inleg verliest. Als er geen posities meer openstaan waarover afgerekend moet worden terwijl de belegger zijn inleg kwijt is, loopt de broker geen risico meer dat winsten aan de belegger moeten worden uitbetaald, en is wat eerst inleg van de belegger was omgetoverd in winst van de broker. Ziedaar een scenario om veel geld te verdienen ten koste van onervaren beleggers die niet achter de schermen kunnen kijken en die zich niet realiseren dat de broker een eigen belang heeft bij de beleggingsresultaten.

Het effect van tegenstrijdig belang op beleggingsadvies

Stel dat een broker op geen enkele manier advies geeft aan de belegger, niet meestuurt, en niet manipuleert, maar alleen geld verdient door een kleine provisie te rekenen. In dat  geval zal de belegger weinig of geen last hebben van tegenstrijdig belang. Dit wordt ook wel “execution only” dienstverlening genoemd; het enige belang van een broker bij deze vorm van dienstverlening is dat veel wordt gehandeld. Als een CFD-belegger bij zo’n niet-adviserende broker zit en als hij of zij zelf een sterke visie heeft op de ontwikkeling van de onderliggende koersen, en deze visie komt uit, met het juiste gevoel voor timing, dan kan een belegger heel veel geld verdienen met CFD’s. Maar dat is niet wat wij zien en horen van onze cliënten die veel geld verloren hebben met CFD’s. Deze cliënten vertellen dat zij juist beginner zijn, geen uitgesproken visie hebben en intensief door één of meer accountmanagers werden begeleid en geadviseerd bij de gemaakte keuzes. Als we de feiten goed op een rij zetten, dan is het woord manipulatie vaak meer op zijn plaats. In de verhalen van gedupeerden zijn vaak bepaalde vaste stappen te herkennen. Lees hier meer over het draaiboek van onbetrouwbare CFD-brokers. Nu komt het punt: als enerzijds een belegger wordt begeleid en/of geadviseerd en anderzijds de broker geld verdient als de klant verlies lijdt, dan ligt het voor de hand dat de broker de klant op zo’n manier zal begeleiden dat de klant eerst geld verdient (want dan zal hij nogmaals storten en meer trades openen) en vervolgens zal de advisering (waarmee we ook de niet-gegeven adviezen bedoelen) er op gericht zijn dat de klant zijn geld verliest. Daarom is het zo belangrijk te weten wie de tegenpartij is bij een CFD-contract, want op die manier worden de onderliggende belangen en motieven zichtbaar. Is het een derde die winst maakt als de CFD-belegger verliest of is het de CFD-broker zelf die er met de buit vandoor gaat, terwijl de belegger dacht dat hij professioneel en eerlijk werd geadviseerd?

Wat zeggen de AFM en de Fraudehelpdesk?

DE AFM en de Fraudehelpdesk waarschuwen er bij de laatste waarschuwingscampagne tegen beleggingsfraude uitdrukkelijk voor dat sprake is of kan zijn van een tegenstrijdig belang tussen de belegger en de CFD-broker. De AFM en de Fraudehelpdesk leggen niet uit hoe ze tot de conclusie zijn gekomen dat de CFD-broker een eigen belang heeft bij de uitkomst van de trades dat kan botsen met het belang van de klant, en ze zeggen ook niet letterlijk dat de broker zelf de wederpartij is bij een CFD, maar ze verwoorden het als volgt:  “Bovendien misleiden deze malafide brokers hun klanten. In de telefonische ‘begeleiding’ zijn deze brokers namelijk niet eerlijk over de risico’s en verzwijgen zij een (financieel) belang te hebben bij het verlies van de belegger. Verreweg de meeste CFD-beleggers verliezen dan ook veel geld”.

Wat zegt de rechter?

In ons land zijn in de periode 2019-2022 veel rechtszaken gevoerd tegen de CFD-brokers. De vraag of de broker de wederpartij is bij de CFD’s zegt iets over de motieven die een broker kan hebben om de klant te manipuleren en zo te begeleiden dat de broker winst maakt en de klant verliest, maar de vraag wie de tegenpartij is bij een CFD is op zichzelf niet het doorslaggevende punt geweest bij de vele rechtszaken. Om die reden komt het antwoord op de vraag wie de tegenpartij is bij de CFD meestal niet aan de orde in de procedures, of wordt deze kwestie alleen terzijde aangestipt. Maar hierop bestaat een uitzondering: in het vonnis van 24 november 2021 gaat de rechtbank Midden-Nederland uitvoerig in op deze problematiek. De CFD-broker heeft zich verdedigd met de bewering dat niet zij de wederpartij is bij het contract. De tegenpartij zou een “externe liquiditeitsverschaffer” zijn, een zogenaamde “liquidity provider”, aldus de broker. De rechtbank vindt dit standpunt niet geloofwaardig:

“4.61.

[CFD broker] heeft ter zitting weliswaar gesteld dat van een belangenconflict als bedoeld in het ESMA-besluit geen sprake is geweest, maar zij heeft de twijfel daarover bij de rechtbank niet kunnen wegnemen. Haar verhaal daarover was niet goed te volgen. [CFD broker] stelt dat zij een contract heeft met een externe verschaffer van liquiditeit die eventuele winsten van de deelnemer uitkeert, en die aan [CFD broker] een vergoeding geeft op basis van het volume waarin de betreffende cliënt handelt. Het is echter niet duidelijk hoe die externe liquiditeitsverschaffer haar financiële risico’s afdekt. Als dat is door aan [CFD broker] te vragen of zij een andere cliënt een tegenpositie kan laten innemen, kan er wel degelijk sprake zijn van een belangenconflict. Bovendien heeft de advocaat van [CFD broker]  ter zitting verklaard dat hij heeft geprobeerd om de constructie te doorgronden maar dat [CFD broker]  niet het achterste van haar tong liet zien, omdat sprake zou zijn van een bedrijfsgeheim. Dat[CFD broker]  zich hierop beroept, is echter niet logisch. Zij verricht immers geen handelsactiviteiten meer en bestaat alleen nog maar voor het afwikkelen van schadeclaims (zie 2.14.). De vraag is dan ook gerechtvaardigd wat [CFD broker] verbergt voor haar eigen advocaat en voor de rechtbank.

4.62.

Ook blijft de rechtbank met de vraag zitten waarom – als [CFD broker]  geen belang heeft bij de transacties van haar cliënt en alleen ‘execution only’-diensten aanbiedt – de accountmanagers van [CFD broker]  aan [eiseres] concrete adviezen hebben gegeven over in welke valuta moest worden belegd. Dat die adviezen zijn gegeven, blijkt uit de diverse opgenomen gesprekken tussen [eiseres] en de accountmanagers (zie ook hierna).

4.63.

Gelet op wat de rechtbank hiervoor bij de randnummers 4.60. tot en met 4.62. heeft overwogen, neemt de rechtbank (als onvoldoende gemotiveerd betwist) aan dat [CFD broker]  ook eigen belangen bij de handel van [eiseres] had en dat die belangen met die van [eiseres] konden botsen”.

Conclusie: wie is de tegenpartij, de broker of toch een derde?

Uit deze uitspraak van de Utrechtse rechters kun je afleiden dat weliswaar niet 100 % vast staat dat de CFD-broker zelf de tegenpartij bij de transacties was, maar dat het daar wel op lijkt omdat de broker geen openheid van zaken wil geven en kennelijk iets te verbergen heeft. Voor de uitslag van deze rechtszaak doet het er uiteindelijk niet toe omdat andere argumenten uiteindelijk beslissend zijn (de gedupeerde belegger krijgt gelijk). Hoe wij er over denken, na het behandelen van tientallen zaken? Wij denken dat CFD-brokers die onervaren klanten intensief begeleiden altijd een eigen belang hebben en altijd winst maken als de inleg verloren gaat, namelijk door swaps en andere middelen waarmee de belegger voor de transacties en het risico dat de broker op de klant neemt betaalt. Feitelijk is de inleg vanaf de eerste storting onderpand voor leningen waarmee riskante beleggingen worden gekocht waarop de tegenpartij bij de CFD – wie het ook is – hoog risico loopt, en hoog risico moet nu eenmaal rigoureus worden afgedekt en gecompenseerd door hoge winst. Of dit gebeurt door het contract af te sluiten met de broker zelf dan wel met een andere juridische entiteit die wel of niet een relatie heeft met de broker doet er niet toe voor de uitkomst van een rechtszaak, maar mocht u nog geen ervaring hebben met beleggen in CFD’s dan is het toch goed te weten dat u te maken kunt hebben met een beleggingsproduct waarbij de aanbieder van het product belang kan hebben bij de tegengestelde uitkomst dan de afloop die u in gedachten had toen u aan deze beleggingsvorm begon.

Onze specialist: Marius Hupkes